Ons brein heeft de neiging om alles wat we zien te organiseren in groepen of samenhangende vormen. De nabijheid van de vormen en de gelijkenis ertussen hebben daar onder andere een grote invloed op. De Gestalt principes definiëren deze verschillende invloeden. Wanneer je deze principes toepast, zorg je ervoor dat je aansluit bij de belevingswereld en de cognitieve mogelijkheden van de gebruiker. Zo krijgt de gebruiker meer overzicht, kan hij gemakkelijker keuzes maken en voelt hij zich eerder ‘thuis’ in een app of website.
Bij iedere app of website die we ontwerpen, zetten we de gebruiker en zijn doelen centraal. Hiervoor hanteren we een aantal basisprincipes als uitgangspunt en als nacontrole. De Gestalt principes zijn een voorbeeld van zulke ontwerpprincipes. In dit artikel leggen we uit wat de Gestalt principes zijn en hoe ze de gebruiker helpen zijn doelen snel en gemakkelijk te behalen.
“Het geheel is anders dan de som van de onderdelen”
De Gestalt-principes zijn ontstaan in het begin van de 20e eeuw en beschrijven hoe je brein omgaat met visuele informatie. Ons brein heeft de aangeboren neiging om alles wat we zien te organiseren in groepen of samenhangende vormen. Het beeld dat we daarmee vormen van het geheel, staat los van hoe we de verschillende losse onderdelen zouden zien. We zien niet altijd wat er daadwerkelijk staat omdat we er onbewust zelf een (ander) geheel van maken. Wat we waarnemen is namelijk grotendeels gebaseerd op onze ervaringen en verwachtingen. In een beroemde uitspraak zegt Koffka, een van de founding fathers: “The whole is something else than the sum of its parts.”
Er zijn een heel aantal verschillende Gestalt principes, zoals het principe van nabijheid, het principe van gelijkenis en het principe van continuïteit. Door de jaren heen zijn deze principes verder uitgewerkt en zijn er nieuwe principes bijgekomen. Ieder principe beschrijft, vanuit een andere invalshoek, hoe een bepaalde combinatie van elementen invloed heeft op het geheel dat we waarnemen.
Gebruik het in je voordeel
We streven er in dit artikel niet naar om een compleet overzicht van alle Gestalt principes te geven. We leggen de focus op de toepassing in de praktijk. Oftewel: hoe gebruik je de Gestalt principes in jouw voordeel?
Bij een goed ontwerp begrijpt de eindgebruiker wat hij ziet en kan hij snel vinden wat hij zoekt. Met de juiste toepassing van de Gestalt principes maak je een cognitief logisch en intuïtief ontwerp. De gebruiker ziet wat jij wil dat hij ziet. Hiermee kun je de gebruiker bewust of onbewust beïnvloeden, sturen en begeleiden richting zijn doel.
Zo werkt het in de praktijk
Om je een idee te geven van de toepassing van de Gestalt principes in de praktijk, hebben we er drie uitgekozen die we met een voorbeeld toelichten.
Principe van nabijheid
Wanneer voorwerpen dicht bij elkaar staan, zien we ze als één groep. Wanneer voorwerpen ver uit elkaar staan, zien we ze als aparte groepen. Onbewust koppelen we de nabijheid van de voorwerpen aan een relatie tussen die voorwerpen. In figuur 1 staan vier strepen, toch zal je ze eerder zien als twee groepen van twee strepen. Om een website of app voor de gebruiker overzichtelijk te houden, is het belangrijk om alleen voorwerpen bij elkaar te plaatsen waartussen een relatie is.
In figuur 2 zie je hoe we dit hebben toegepast in de praktijk.
Principe van continuïteit
Het principe van continuïteit omschrijft hoe we worden uitgedaagd om van het ene object naar het andere object te bewegen. Dit zie je in figuur 3. Er staan losse stippen, maar je zult automatisch geneigd zijn er een lijn in te zien. Je gaat mee in de beweging. Hierdoor is het een perfecte manier om de gebruiker te sturen of te verleiden ergens naar de kijken.
In figuur 4 zie je hoe we dit hebben uitgewerkt in de praktijk.
Principe van gelijkenis
Voorwerpen die op elkaar lijken, zien we automatisch als een groep van één geheel. Wat er precies gelijk is maakt niet uit. Dat kan de vorm zijn, de kleur of de grootte. In figuur 5a zie je door de kleurverschillen duidelijk een rij, ook al zijn de vormen onderling verschillend. Kijken we naar figuur 5b dan zie je dat de vorm wel invloed heeft wanneer de kleur hetzelfde is.
In de praktijk merk je dat wanneer knoppen dezelfde kleur en vorm hebben de gebruiker automatisch zal verwachten dat hun functies in elkaars verlengde liggen. Kijk maar eens naar figuur 6. Hier zie je hoe we dit hebben toegepast op de website van de Koninklijke Nederlandse Motor Vereniging, de KNMV.
Tot slot
De Gestalt principes zijn natuurlijk geen universeel wondermiddel voor de perfecte website of app. Ze vormen echter een goede basis om meer overzicht te creëren zodat de gebruiker gemakkelijker keuzes kan maken en zich eerder ‘thuis’ voelt. Is dat precies wat er bij jouw website of app nog ontbreekt? We helpen je graag, neem gerust contact op om de mogelijkheden te bespreken.
